Τα ίδια χρόνια που κυριαρχούσε στη νεοελληνική ποίηση ο Παλαμάς, σε μια άλλη περιοχή του Ελληνισμού, στην Αλεξάνδρεια, ο Καβάφης, σύγχρονός του σχεδόν (τέσσερα μόνο χρόνια νεώτερος) δημιουργούσε μια ποίηση ολότελα διαφορετική. Σπάζοντας τα καθιερωμένα σχήματα, στη γλώσσα, στο στίχο, στα θέματα, με μια λιτότητα σχεδόν αποσιωπητική, έφτανε σε μια προσωπική ολότελα έκφραση, δημιουργώντας μια ιδιαίτερη υποβολή και γοητεία. Η φωνή του, αινιγματική για τους συγχρόνους, αρχίζει να βρίσκη ανταπόκριση κυρίως ύστερ' από το 1930 και επηρεάζει από τότε αποφασιστικά όλη τη νεώτερη ελληνική ποίηση.Στο μεταξύ, στο κέντρο, στην Αθήνα, στα πρώτα χρόνια του αιώνα μας, ο Παλαμάς έμενε πάντα κυρίαρχος. Ανάμεσα στους ποιητές που γεννήθηκαν μετά το 1880, τρεις, οι πιο σημαντικοί, διαμορφώνουν ο καθένας τη δική του προσωπικότητα. Του Νίκου Καζαντζάκη η πνευματική συμβολή είναι απροσμέτρητη. Στοχαστής από τους πιο βαθείς και πνευματικός εργάτης ακούραστος, έδωσε ένα έργο σημαντικό (φιλοσοφικά δοκίμια, μεταφράσεις κλασικών, δραματικά έργα, μυθιστορήματα), που γνώρισε τα τελευταία χρόνια τη διεθνή αναγνώριση, όπου όμως η λυρική ποίηση έχει το λιγότερο μερίδιο. Στην περιοχή της ποίησης αντιπροσωπεύεται προπάντων με την κυκλώπεια επική του "Οδύσσεια.