Από τις 26 Οκτωβρίου του 1977, την επομένη του θανάτου της μητέρας του, ως τις 15 Σεπτεμβρίου 1979, ο Ρολάν Μπαρτ κρατούσε ένα "ημερολόγιο πένθους", όπως το ονόμασε, παρακολουθώντας τον οδυνηρό, βαθμιαίο αποχωρισμό του από το "πιο αγαπημένο πλάσμα στον κόσμο" και καταγράφοντας τα στάδια της πενθητικής διαδικασίας. Πρόκειται για ένα εξαιρετικό χρονικό αισθημάτων, αναμνήσεων και μελαγχολικών στοχασμών, με το οποίο ο συγγραφέας επιχειρεί να απαντήσει στο ερώτημα πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί το κενό που αφήνει η απώλεια, αλλά και πώς η εμπειρία της θλίψης, τόσο ιδιωτική και ταυτόχρονα τόσο κοινή στους ανθρώπους, μπορεί να μεταπλαστεί σε έργο. Κι αυτό γιατί το "Ημερολόγιο πένθους" απο-τελεί την καταγωγική πηγή του "Φωτεινού θαλάμου", αλλά και των άλλων έργων που έγραφε ο Ρολάν Μπαρτ εκείνη την περίοδο, έργα που είναι όλα τους σφραγισμένα από τον θάνατο της μητέρας του. Στις 25 Οκτωβρίου 1977, πέθανε η Ανριέτ, η μητέρα του Ρολάν Μπαρτ. Ήδη από την επομένη της εκδημίας της, ο συγγραφέας της "Μυθολογίας", των "Αποσπασμάτων του ερωτικού λόγου", της "Επικράτειας των σημείων" αρχίζει να κρατάει συστηματικά ημερολόγιο, παρακολουθώντας, μέρα τη μέρα, τη "χαοτική" αλληλουχία των συναισθημάτων του. "Να γράφεις για να θυμάσαι;" αναρωτιέται κάπου στις ημερολογιακές αυτές σημειώσεις. "Όχι για να θυμάμαι εγώ" απαντά "αλλά για να αντιπαλέψω τον σπαραγμό της λήθης, στον βαθμό που προαναγγέλλεται απόλυτη". (The Books' Journal)