Η μελέτη αυτή πρωτοπαρουσιάστηκε με τη μορφή προφορικής -χωρίς γραπτό κείμενο- διάλεξης τον Δεκέμβριο του 2003 στην αίθουσα του "Ιωνικού Συνδέσμου" Νέας Ιωνίας στο πλαίσιο των διαλέξεων του "Ιδρύματος Τάκης Σινόπουλος". Καταγράφηκε και δημοσιεύτηκε τμηματικά υπό μορφήν επιφυλλίδων τον επόμενο χρόνο στην εφημερίδα "Το Βήμα". Στην παρούσα ενιαία ανατύπωσή της διατηρείται η επιφυλλιδογραφική της μορφή. Επισυνάπτω τα δύο κείμενα του παραρτήματος (δημοσιευμένα και αυτά στο "Βήμα"), γιατί συνδέονται οργανικά με το θέμα της μελέτης, επεξηγώντας ή συμπληρώνοντας κάποιες του πλευρές.