Το παρόν εγχείρημα αποτελεί συλλογική προσπάθεια μιας σύγχρονης απόδοσης του θεμελιακού για τους νεότερους Έλληνες γεγονότος. Είναι η πρώτη, ύστερα από πολλά χρόνια, προσπάθεια συνθετικής προσέγγισης του 1821 και των πρώτων ετών του ελεύθερου κράτους. Στον τόμο που αφορά τα ιδεολογικά ρεύματα της εποχής διασταυρώνεται ο Νεοελληνικός Διαφωτισμός του Πασχάλη Κιτρομηλίδη με την οθωμανική θεώρηση της χρηστής εξουσίας από τον ελληνομαθή μελετητή των οθωμανικών αρχείων της Κωνσταντινούπολης, Sukru Ilicak. Είναι η πρώτη φορά που οι απόψεις του σουλτάνου Μαχμούτ Β΄ και του ανακτοβουλίου του για την Ελληνική Επανάσταση γνωρίζουν το φως της ιστορικής επιστήμης. Η Ελένη Αγγελομάτη-Τσουγκαράκη γράφει για την προεπαναστατική ελληνική κοινωνία, οι Θάνος Βερέμης και Γιάννης Κολιόπουλος ασχολούνται με τους λόγους που οδήγησαν τους Έλληνες στην Επανάσταση, ο Ιάκωβος Μιχαηλίδης περιγράφει τα στρατιωτικά και πολιτικά γεγονότα που έπονται και οι νεότεροι μελετητές, Σωτηρούλα Βασιλείου, Κωνσταντίνος Παπανικολάου και Ρόζη Αγγελάκη, ασχολούνται με τα δάνεια της Ανεξαρτησίας, τη διαχείριση της κρατικής εξουσίας από τον Καποδίστρια και κατά το μεσοδιάστημα από τη δολοφονία του Κυβερνήτη έως την άφιξη του βασιλιά Όθωνα. Περιέχονται τα κείμενα: - Εισαγωγή - Ο γεωγραφικός χώρος. Η ελληνική χερσόνησος πριν από την Επανάσταση - Οι άνθρωποι - Οι θεσμοί - Οικονομική ζωή